در دنیای پرسرعت امروز، استفاده از ظروف یک‌بار مصرف به دلیل راحتی، سبک بودن و قیمت مناسب، بسیار رایج شده است. یکی از پرمصرف‌ترین انواع این ظروف، ظروف یک‌بار مصرف فومی یا یونولیتی هستند که در رستوران‌ها، فست‌فودها، مجالس و حتی بسته‌بندی‌های خانگی کاربرد فراوانی دارند. اما این ظروف دقیقاً از چه موادی ساخته می‌شوند؟ چه مزایا و معایبی دارند؟ و چه کاربردهایی در زندگی روزمره ما پیدا کرده‌اند؟ در این مقاله به تمام این سوالات پاسخ خواهیم داد.
ظروف فومی (یونولیتی) چیست؟
ظروف فومی یا همان یونولیتی از ماده‌ای به نام پلی‌استایرن انبساطی (EPS) ساخته می‌شوند. این ماده نوعی پلاستیک سبک و فشرده‌شده است که به‌صورت فوم سفیدرنگ دیده می‌شود. در فرآیند تولید، دانه‌های پلی‌استایرن با استفاده از حرارت و بخار منبسط شده و به شکل قالب‌های مختلف مانند بشقاب، لیوان، کاسه، ظرف غذا و غیره درمی‌آیند. به دلیل ساختار سلولی و فومی این ظروف، وزن بسیار کمی دارند و در عین حال می‌توانند عایق حرارتی خوبی برای غذاهای گرم باشند.
مزایای ظروف یک‌بار مصرف فومی
1. عایق حرارتی بالا
یکی از مهم‌ترین مزایای ظروف فومی، خاصیت عایق بودن آن‌هاست. این ویژگی کمک می‌کند غذا برای مدت بیشتری گرم باقی بماند، به همین دلیل در سرو غذاهای بیرون‌بر بسیار پرکاربرد هستند.
2. سبک و کم‌وزن
ظروف یونولیتی نسبت به سایر انواع ظروف یک‌بار مصرف، بسیار سبک‌ترند و حمل آن‌ها راحت‌تر است.
3. قیمت مناسب
فرآیند تولید ساده و مواد اولیه ارزان باعث شده قیمت این ظروف پایین‌تر از بسیاری از انواع دیگر باشد.
4. عدم انتقال حرارت به دست
هنگام ریختن غذای داغ، ظروف یونولیتی گرما را به سطح بیرونی منتقل نمی‌کنند و دست کاربر نمی‌سوزد.
معایب و نگرانی‌های زیست‌محیطی
با وجود تمام مزایا، استفاده از ظروف یونولیتی با معایبی نیز همراه است که مهم‌ترین آن‌ها آلودگی زیست‌محیطی و خطرات بهداشتی در استفاده نادرست است.
1. تجزیه‌ناپذیری در طبیعت
ظروف فومی در طبیعت به راحتی تجزیه نمی‌شوند و ممکن است صدها سال باقی بمانند. در نتیجه باعث آلودگی خاک و منابع آبی می‌شوند و به حیات وحش آسیب می‌زنند.
2. آزادسازی مواد مضر در تماس با غذای داغ
در صورتی که غذای بسیار داغ یا چرب در ظروف یونولیتی ریخته شود، ممکن است برخی مواد شیمیایی مانند استایرن آزاد شده و به غذا نفوذ کند. این ماده می‌تواند در درازمدت خطراتی برای سلامت انسان داشته باشد.
3. قابلیت بازیافت محدود
اگرچه از نظر تئوری ظروف فومی قابل بازیافت هستند، اما در عمل به دلیل هزینه بالای بازیافت و نبود زیرساخت مناسب، اغلب بازیافت نمی‌شوند.
کاربردهای رایج ظروف یونولیتی
ظروف فومی در مکان‌ها و شرایط مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند که در ادامه برخی از مهم‌ترین آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
• رستوران‌ها و فست‌فودها: برای بسته‌بندی غذاهای بیرون‌بر یا دلیوری
• کترینگ‌ها و تهیه غذا: سرو غذاهای گرم مانند برنج، خورشت، سوپ و خوراک
• مجالس و مراسم: استفاده گسترده به دلیل قیمت مناسب و سبک بودن
• بسته‌بندی مواد غذایی در فروشگاه‌ها: مانند ظرف گوشت، مرغ یا میوه‌های خشک
• سفرها و پیک‌نیک‌ها: چون سبک‌اند و نیازی به شست‌وشو ندارند
چگونه از ظروف فومی به‌درستی استفاده کنیم؟
برای کاهش مضرات زیست‌محیطی و بهداشتی این ظروف، رعایت نکات زیر ضروری است:
• از ریختن غذای بسیار داغ (بالای ۷۰ درجه سانتی‌گراد) در این ظروف خودداری کنید
• ظروف مصرف‌شده را در کیسه‌های جداگانه جمع‌آوری کرده و در محل مناسب دفع کنید
• تا حد امکان از ظروف گیاهی یا تجزیه‌پذیر به جای یونولیتی استفاده کنید
• در صورت استفاده گسترده، با شرکت‌های بازیافت همکاری کنید تا آسیب کمتری به محیط زیست برسد
جمع‌بندی
ظروف یک‌بار مصرف فومی یا یونولیتی یکی از پرکاربردترین انواع ظروف مصرفی در دنیای امروز هستند. این ظروف به دلیل عایق بودن، سبک بودن و قیمت اقتصادی، در صنایع غذایی و خدماتی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. اما مصرف نادرست و بیش‌ازحد آن‌ها می‌تواند به محیط زیست و سلامت انسان آسیب بزند. بهترین راه‌حل، آگاهی در استفاده، کاهش مصرف و جایگزینی تدریجی آن‌ها با ظروف سازگار با طبیعت است.
